تولید کیسه پلاستیکی

تولید کیسه پلاستیکی یکی از ساده‌ترین و پربازده‌ترین خطوط تولید در صنعت پلیمر است. با استفاده از گرانول پلی‌ اتیلن سبک و یک دستگاه دمشی متوسط، می‌توان با سرمایه محدود وارد این حوزه شد. بازار مصرف گسترده و دائمی این محصول باعث شده حتی کارگاه‌ های کوچک هم بتوانند سود قابل توجهی از تولید کیسه‌های فروشگاهی و فریزری به دست آورند.

تولید کیسه پلاستیکی چگونه انجام می‌شود؟

تولید کیسه پلاستیکی برخلاف ظاهر ساده‌اش، یک فرآیند دقیق و چندمرحله‌ای است که از ذوب گرانول پلی‌ اتیلن آغاز می‌شود و تا دوخت و بسته‌بندی نهایی ادامه دارد. همه‌چیز از انتخاب مواد اولیه مناسب شروع می‌شود؛ معمولاً برای تولید این نوع کیسه‌ها از پلی‌اتیلن سبک (LDPE) یا پلی‌اتیلن سنگین (HDPE) استفاده می‌شود. تفاوت در نوع گرید انتخابی، تعیین‌کننده‌ی ضخامت، شفافیت و استحکام نهایی محصول است.

در مرحله اول، گرانول‌ها وارد دستگاه اکسترودر فیلم دمشی می‌شوند. در این دستگاه، مواد در دمای حدود ۱۷۰ تا ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد ذوب شده و از طریق مارپیچ به سمت قالب هدایت می‌شوند. سپس با عبور از قالب دای، فیلم نازکی از پلی‌اتیلن به‌صورت لوله‌ای شکل خارج می‌شود و هم‌زمان با جریان هوای فشرده به سمت بالا دمیده می‌شود. این عمل که به آن Blown Film گفته می‌شود، همان چیزی است که ظاهر نایلون را به شکل حباب بلند و شفاف درمی‌آورد. ارتفاع این حباب و سرعت باد، ضخامت و کیفیت فیلم را تعیین می‌کند.

وقتی فیلم خنک شد، وارد غلتک‌های جمع‌کننده می‌شود تا به‌صورت رول درآید. در این مرحله کنترل کیفیت بسیار مهم است؛ اگر دما یا سرعت چرخش غلتک‌ها درست تنظیم نشود، فیلم چروک، مات یا شکننده می‌شود. تولیدکنندگان حرفه‌ای با تنظیم دقیق دمای مارپیچ و فشار باد، فیلمی صاف و یک‌دست تولید می‌کنند که پایه‌ی اصلی تمام کیسه‌هاست.

در ادامه رول‌های آماده‌شده به واحد برش و دوخت منتقل می‌شوند. در این بخش، دستگاه‌های دوخت حرارتی، کیسه‌ها را بر اساس نوع سفارش (دسته‌دار، زباله، فریزری، تبلیغاتی یا رولی) به ابعاد مختلف برش می‌دهند. حرارت نازل دوخت باعث ذوب شدن لبه‌ها و اتصال محکم آن‌ها به یکدیگر می‌شود. سپس نوبت چاپ است. در صورت نیاز، طرح یا لوگوی فروشگاه روی کیسه چاپ می‌شود که معمولاً با دستگاه فلکسو یا هلیو انجام می‌گیرد.

مرحله آخر، بسته‌بندی و شمارش است. کیسه‌ ها در بسته‌های ۵۰ یا ۱۰۰ عددی بسته‌بندی می‌شوند و آماده ارسال به بازار هستند. در این مرحله هم باید توجه شود که دمای سالن و فشار دستگاه‌ها ثابت باشد تا دوخت‌ها باز نشوند.

در ظاهر ممکن است تصور شود تولید کیسه پلاستیکی کار ساده‌ای است، اما تجربه نشان می‌دهد که کیفیت نهایی کاملاً وابسته به سه عامل است:

۱. انتخاب درست مواد اولیه و گرید پلی‌ اتیلن
۲. تنظیم دقیق دما و فشار اکسترودر
۳. مهارت اپراتور در کنترل ضخامت فیلم و سرعت تولید

به همین دلیل کارخانه‌ هایی که مواد اولیه خود را از تأمین‌کننده‌های تخصصی مثل رجا پلاست تهیه می‌کنند، معمولاً محصولی با شفافیت، استحکام و ماندگاری بالاتر ارائه می‌دهند — چون پایه‌ی یک کیسه باکیفیت همیشه از مواد اولیه خوب شروع می‌شود.

مواد اولیه مورد استفاده در تولید کیسه پلاستیکی

اولین قدم در تولید کیسه پلاستیکی، انتخاب درست مواد اولیه است. کیفیت، شفافیت و استحکام هر کیسه به نوع پلیمری که در مرحله‌ی اکستروژن استفاده می‌شود بستگی دارد. در ایران، متداول‌ترین مواد اولیه برای تولید فیلم و کیسه، پلی‌اتیلن سبک (LDPE) و پلی‌اتیلن سنگین (HDPE) هستند. این دو ماده هرچند از یک خانواده‌اند، اما ویژگی‌های کاملاً متفاوتی دارند و انتخاب اشتباه میان آن‌ها می‌تواند نتیجه‌ی تولید را تغییر دهد.

پلی‌اتیلن سبک (LDPE) انعطاف‌پذیرتر است و برای تولید کیسه‌های نرم‌تر مثل کیسه فریزری، فروشگاهی و تبلیغاتی استفاده می‌شود. این ماده خاصیت کشسانی بالا دارد، سطحی براق ایجاد می‌کند و برای دوخت حرارتی مناسب‌تر است. از سوی دیگر، پلی‌اتیلن سنگین (HDPE) مقاومت مکانیکی بیشتری دارد و معمولاً برای کیسه‌های زباله، بسته‌بندی‌های صنعتی و کیسه‌های ضخیم‌تر به‌کار می‌رود. ترکیب این دو گرید در نسبت‌های مختلف نیز رایج است تا ویژگی‌های مطلوب هر دو در یک محصول جمع شود.

در کنار مواد پایه، افزودنی‌ها نقش مهمی در عملکرد کیسه دارند. برای مثال، در مناطق گرم و مرطوب، افزودن پایدارکننده‌های نوری (UV Stabilizer) باعث افزایش دوام کیسه در برابر نور خورشید می‌شود. همچنین استفاده از مستربچ رنگی برای تولید کیسه‌های رنگی و برنددار اهمیت زیادی دارد؛ این مستربچ‌ها علاوه بر رنگ‌دهی، در یکنواختی و کیفیت چاپ سطح کیسه نیز تأثیر مستقیم دارند.

بسیاری از تولیدکنندگان برای کنترل هزینه، از درصدی گرانول‌های بازیافتی در ترکیب استفاده می‌کنند. اگر مواد بازیافتی از نوع باکیفیت و تمیز باشند، در تولید کیسه‌های صنعتی مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما برای کیسه‌های مواد غذایی یا فریزری باید حتماً از مواد نو و بهداشتی استفاده شود. اینجاست که همکاری با تأمین‌کننده‌ی معتبر مواد اولیه اهمیت پیدا می‌کند. شرکت رجا پلاست دقیقاً در همین نقطه وارد می‌شود — تأمین‌کننده‌ای که گریدهای متنوع پلی‌اتیلن نو و کامپاندهای کنترل‌شده را عرضه می‌کند تا تولیدکننده بتواند با خیال راحت روی کیفیت محصول نهایی حساب کند.

در نهایت، ترکیب مواد اولیه باید با دمای مناسب در دستگاه اکسترودر ذوب و یکنواخت شود. تنظیم نسبت مواد، کنترل ضخامت فیلم و انتخاب افزودنی‌های صحیح، تفاوت یک کیسه بی‌کیفیت و یک محصول حرفه‌ای را مشخص می‌کند. در واقع، فرمول مواد اولیه در تولید کیسه پلاستیکی همان‌قدر مهم است که فرمول آرد در نان‌پزی؛ کوچک‌ترین تغییر در ترکیب می‌تواند کل نتیجه را دگرگون کند.

مراحل تولید کیسه پلاستیکی از مواد خام تا بسته‌ بندی

تولید کیسه پلاستیکی برخلاف ظاهر ساده‌اش، یک فرایند کاملاً فنی و دقیق است. همه چیز از مواد خام پلیمری آغاز می‌شود؛ جایی که گرانول پلی‌اتیلن سبک (LDPE) یا نیمه‌سنگین (LLDPE) به‌عنوان پایه اصلی تولید انتخاب می‌شود. این مواد باید تمیز، خشک و از نظر رطوبت کنترل‌شده باشند، چون کوچک‌ترین ذره آب یا آلودگی در مرحله ذوب، کیفیت فیلم نهایی را پایین می‌آورد.

در مرحله اکستروژن یا دمش فیلم (Blown Film)، گرانول‌ها وارد قیف دستگاه اکسترودر می‌شوند و درون سیلندر حرارتی ذوب می‌گردند. ماردون با چرخش مداوم، مواد را به سمت قالب هدایت می‌کند و از آنجا لایه‌ای نازک از پلاستیک به شکل حباب بیرون می‌آید. این حباب با دمیدن هوای فشرده باد می‌شود و ضخامت آن بسته به سرعت باد و دمای دستگاه تنظیم می‌شود. در همین بخش است که تفاوت بین فیلم نازک کیسه فریزری و فیلم ضخیم کیسه زباله مشخص می‌شود. اپراتور با تجربه باید دائم دما، فشار هوا و سرعت کشش را کنترل کند تا فیلم یکنواخت و بدون موج تولید شود.

پس از شکل‌گیری رول‌های فیلم پلاستیکی، نوبت به مرحله دوخت و برش می‌رسد. رول‌ها وارد دستگاه دوخت می‌شوند و با تیغه‌های حرارتی، در ابعاد مشخص برش و دوخته می‌شوند. بسته به نوع محصول، ممکن است دسته‌دار، ته‌بسته یا رولی باشند. در این مرحله دمای تیغه و سرعت برش تعیین‌کننده کیفیت دوخت است؛ اگر دما زیاد باشد، پلاستیک می‌سوزد و اگر کم باشد، دوخت باز می‌ماند.

بعد از دوخت، در صورت نیاز، رول‌ها به بخش چاپ منتقل می‌شوند. چاپ فلکسو یا هلیو بر روی فیلم انجام می‌شود و برند، لوگو یا طرح دلخواه مشتری روی کیسه‌ها درج می‌شود. استفاده از مرکب‌های مقاوم به حرارت و حلال استاندارد در این مرحله اهمیت زیادی دارد تا چاپ در تماس با رطوبت یا مواد غذایی پاک نشود.

در نهایت، کیسه‌های آماده وارد مرحله بازرسی و بسته‌بندی می‌شوند. هر دسته از کیسه‌ها از نظر ضخامت، یکنواختی دوخت و کیفیت چاپ بررسی می‌شود. محصولات معیوب کنار گذاشته می‌شوند و بقیه به‌صورت بسته‌های ۵۰ یا ۱۰۰ عددی در کارتن‌های پلمپ‌شده قرار می‌گیرند. در کارخانه‌های مجهزتر، این مرحله به‌صورت اتوماتیک انجام می‌شود تا تماس دست به حداقل برسد.

کل این فرایند از مواد خام تا محصول نهایی معمولاً در یک شیفت کاری قابل انجام است، اما کیفیت نهایی دقیقاً به نوع مواد اولیه و تنظیم درست دستگاه بستگی دارد. به همین دلیل تولیدکنندگان حرفه‌ای ترجیح می‌دهند مواد اولیه خود را از تأمین‌کننده‌های مطمئنی مثل رجا پلاست تهیه کنند؛ جایی که گرانول‌های تازه، آنالیزشده و یکنواخت باعث می‌شود فیلم خروجی شفاف، مقاوم و بدون لکه تولید شود — همان چیزی که بازار امروز از یک کیسه پلاستیکی استاندارد انتظار دارد.

هزینه تولید کیسه پلاستیکی چقدر است؟

هزینه تولید کیسه پلاستیکی به چند عامل اصلی بستگی دارد، اما مهم‌ترین آن قیمت مواد اولیه پلی‌اتیلن است. در حال حاضر، بخش عمده هزینه تولید (حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد) مربوط به مواد خام است که از گریدهای پلی‌اتیلن سبک فیلم (LDPE) یا پلی‌اتیلن سنگین فیلم (HDPE) تأمین می‌شود. این مواد معمولاً به صورت گرانول در بازار عرضه می‌شوند و قیمتشان بر اساس نرخ دلار و قیمت جهانی نفت مرتب تغییر می‌کند. هر زمان قیمت گرانول بالا برود، بلافاصله اثر آن در بهای تمام‌شده کیسه دیده می‌شود.

عامل بعدی، نوع کیسه و ضخامت فیلم تولیدی است. به‌طور طبیعی، تولید کیسه‌های فریزری یا فروشگاهی سبک‌تر هزینه کمتری دارد، در حالی‌که کیسه‌های زباله ضخیم یا صنعتی به مواد بیشتری در هر مترمربع نیاز دارند. در کارخانه‌های حرفه‌ای، تنظیم دقیق ضخامت فیلم در دستگاه دمنده می‌تواند تا ۱۰ درصد از هدررفت مواد جلوگیری کند؛ و همین تفاوت کوچک، در تیراژ بالا رقم بزرگی را در هزینه کل تغییر می‌دهد.

هزینه انرژی و نیروی انسانی نیز بخش مهمی از محاسبه قیمت تمام‌شده است. دستگاه اکسترودر فیلم، هیترها، فن‌ها و سیستم خنک‌کننده برق زیادی مصرف می‌کنند. به همین دلیل نگهداری صحیح المنت‌ها و تنظیم دمای بهینه، می‌تواند هزینه برق را کنترل کند. در کارگاه‌های نیمه‌صنعتی معمولاً دو اپراتور برای کار با دستگاه کافی است و هزینه نیروی انسانی سهم زیادی ندارد، اما در خطوط بزرگ چاپ و دوخت، افزایش پرسنل اجتناب‌ناپذیر است.

نباید هزینه ضایعات و دورریز تولید را هم نادیده گرفت. در ابتدای هر شیفت، تنظیم مجدد دما و فشار ممکن است چند کیلوگرم فیلم غیرقابل استفاده تولید کند. اگر این ضایعات جمع و دوباره آسیاب شوند، می‌توانند در تولید کیسه‌های زباله یا بسته‌بندی‌های صنعتی مصرف شوند و بخشی از هزینه را جبران کنند.

در کنار این موارد، هزینه‌های چاپ و بسته‌بندی نیز متغیر است. کیسه‌های تبلیغاتی که با کلیشه و رنگ اختصاصی چاپ می‌شوند، معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ درصد گران‌تر از کیسه‌های ساده هستند.

فرمول واقعی هزینه تولید کیسه پلاستیکی به این صورت است:

قیمت مواد اولیه + انرژی مصرفی + استهلاک دستگاه + ضایعات + چاپ و بسته‌بندی